Yumurtalık (Over) Kanseri Nedir?

Yumurtalık (over) kanseri, kadın üreme organlarından biri olan yumurtalıklarda (overlerde) gelişen bir kanser türüdür. Yumurtalıklar, kadın üreme sistemi ve hormon üretiminde önemli bir rol oynar. Yumurtalık kanseri genellikle belirti vermediği için erken evrelerde teşhis edilmesi zor olabilir. En yaygın tipi, yumurtalıklardaki yüzey hücrelerinde (epitel hücrelerinde) gelişen epitelyal yumurtalık kanseridir. Yumurtalık kanseri, kadınlarda jinekolojik kanserler arasında en ölümcül olanıdır.

Risk Faktörleri:

1. Yaş: Yumurtalık kanseri genellikle menopoz sonrası kadınlarda daha yaygındır. 50 yaşın üzerindeki kadınlarda daha sık görülür.

2. Aile Öyküsü: Ailede yumurtalık, meme veya kolon kanseri öyküsü olan kişilerde risk artar. Özellikle BRCA1 ve BRCA2 gen mutasyonları taşıyan kadınlarda yumurtalık kanseri riski önemli ölçüde artar.

3. Genetik Yatkınlık: BRCA1, BRCA2 mutasyonları veya Lynch sendromu gibi genetik hastalıklar, yumurtalık kanseri riskini artırır.

4. Doğurganlık Geçmişi: Hiç doğum yapmamış kadınlarda yumurtalık kanseri riski daha yüksek olabilir. Ayrıca, erken yaşta adet görmeye başlamak veya geç menopoza girmek de riski artırabilir.

5. Hormonal Faktörler: Uzun süreli doğum kontrol hapı kullanmamak veya menopoz sonrası hormon replasman tedavisi almak, yumurtalık kanseri riskini artırabilir.

6. Endometriozis: Endometriozis hastalığına sahip kadınlarda yumurtalık kanseri riski daha yüksektir.

7. Obezite: Aşırı kilo, yumurtalık kanseri riskini artıran bir diğer faktördür.

8. Sigara Kullanımı: Bazı yumurtalık kanseri türlerinde sigara kullanımı riski artırabilir.

Yumurtalık Kanseri Alt Tipleri:

Yumurtalık kanseri, kanserin başladığı hücre tipine göre birkaç alt tipe ayrılır:

1. Epitelyal Yumurtalık Kanseri: Yumurtalık kanserlerinin en yaygın türüdür ve tüm vakaların %90’ını oluşturur. Epitelyal hücreler, yumurtalığın yüzeyini kaplar. Epitelyal kanserler arasında şunlar yer alır:

   • Seröz Karsinom: En sık görülen epitelyal yumurtalık kanseri türüdür.
   • Müsinöz Karsinom: Daha az yaygındır ve genellikle daha iyi bir prognoza sahiptir.
   • Endometrioid Karsinom: Endometriozis ile ilişkilendirilebilir.
   • Klar Hücreli Karsinom: Nadir ve agresif bir kanser türüdür.

2. Germ Hücreli Yumurtalık Kanseri: Yumurtalıklarda sperm üretimi yapan hücrelerden kaynaklanır ve daha çok genç kadınlarda görülür. Alt tipleri şunlardır:

   • Disgerminom: Tedaviye genellikle iyi yanıt veren bir tümör türüdür.
   • Yolk Sac Tümörü: Gençlerde görülen nadir bir yumurtalık tümörüdür.

3. Stromal Hücreli Yumurtalık Kanseri: Yumurtalıklarda hormon üreten hücrelerde gelişir ve nispeten nadirdir. Erken evrede teşhis edilebilir. Alt tipleri şunlardır:

   • Granüloza Hücreli Tümör: Östrojen hormonu üreten bir tümördür.
   • Sertoli-Leydig Hücreli Tümör: Hem erkek hem de kadın hormonlarını üreten hücrelerde gelişen nadir bir tümör türüdür.

Tedavi ve Evrelere Göre Yaklaşım:

Yumurtalık kanserinin tedavisi, tümörün tipi, evresi, hastanın yaşı ve genel sağlık durumu gibi faktörlere bağlı olarak değişir. Tedavi genellikle cerrahi ve kemoterapiyi içerir.

Evre I (Kanser sadece yumurtalıkla sınırlıdır):

• Evre I‘de kanser sadece bir veya iki yumurtalıkta bulunur ve diğer organlara yayılmamıştır.

Tedavi seçenekleri:

• Cerrahi: Ana tedavi yöntemidir. Yumurtalıklar, fallop tüpleri, rahim ve çevredeki lenf düğümleri çıkarılır. Erken evrelerde, fertilite koruyucu cerrahi uygulanabilir.
• Kemoterapi: Cerrahiden sonra kalan kanser hücrelerini yok etmek için adjuvan kemoterapi uygulanabilir. Karboplatin ve paklitaksel gibi ilaçlar kullanılır.

Evre II (Kanser pelvik organlara yayılmıştır):

• Evre II‘de kanser, yumurtalıktan pelvik bölgedeki diğer organlara (rahim, fallop tüpleri) yayılmıştır.

Tedavi seçenekleri:

• Cerrahi: Tümörün mümkün olduğunca çıkarılması hedeflenir.
• Kemoterapi: Cerrahiden sonra kalan kanser hücrelerini yok etmek için uygulanır.

Evre III (Kanser karın içine yayılmıştır):

• Evre III‘te kanser, karın zarına veya lenf düğümlerine yayılmıştır.

Tedavi seçenekleri:

• Cerrahi: Sitoredüktif cerrahi yapılır. Karın içindeki tümörlerin mümkün olduğunca çıkarılması hedeflenir.
• Kemoterapi: Cerrahiden sonra kalan kanser hücrelerini yok etmek için sistemik kemoterapi uygulanır. İntraperitoneal (karın boşluğuna) kemoterapi de bir seçenektir.

Evre IV (Metastatik Kanser):

• Evre IV‘te kanser, karaciğer, akciğer veya diğer uzak organlara yayılmıştır.

Tedavi seçenekleri:

• Cerrahi: Metastatik vakalarda cerrahi sınırlı olabilir.
• Kemoterapi: İleri evre vakalarda kemoterapi, tümör büyümesini yavaşlatmak ve semptomları hafifletmek için kullanılır.
• Hedefe Yönelik Tedavi: PARP inhibitörleri (örneğin olaparib) BRCA mutasyonlu hastalarda kullanılır.
• İmmünoterapi: Gelişen tedavi seçeneklerinden biri olup bazı ileri evre vakalarda kullanılabilir.

Tedavi Stratejileri:

1. Cerrahi: Yumurtalık kanserinde ilk tedavi genellikle cerrahidir. Rahim, yumurtalıklar, fallop tüpleri ve tümör yayılımına göre karın içindeki diğer organlar çıkarılır.

2. Kemoterapi: Yumurtalık kanseri tedavisinde yaygın olarak kullanılan bir yöntemdir. Özellikle ileri evrelerde cerrahiden sonra kalan kanser hücrelerini yok etmek için uygulanır.

3. Radyoterapi: Yumurtalık kanserinde nadiren kullanılır, ancak bazı vakalarda ek tedavi seçeneği olabilir.

4. Hedefe Yönelik Tedavi: BRCA mutasyonlu hastalarda kullanılan PARP inhibitörleri, kanser hücrelerinin onarım yeteneğini bozarak kanseri kontrol altında tutmaya yardımcı olur.

5. İmmünoterapi: İleri evre veya tedaviye dirençli vakalarda, bağışıklık sistemini güçlendiren yeni tedavi seçenekleri kullanılabilir.

Sonuç olarak, yumurtalık kanseri tedavisi, kanserin evresine, hastanın genel sağlık durumuna ve tümörün biyolojik özelliklerine göre planlanır. Erken evrede teşhis edilen vakalarda cerrahi ve kemoterapi başarılı olabilirken, ileri evrelerde daha agresif tedavi yöntemleri gerekebilir.