Pankreas Kanseri Nedir?

Pankreas kanseri, pankreasın hücrelerinde başlayan ve pankreasın işlevlerini bozan bir kanser türüdür. Pankreas, sindirim enzimleri ve insülin gibi hormonları üreten bir organdır. Pankreas kanseri genellikle erken evrede belirti vermediği için geç teşhis edilir ve bu nedenle tedavisi zor olabilir. En yaygın türü, pankreasın dış salgı (eksokrin) hücrelerinden gelişen adenokarsinomdur. Daha nadir olarak, pankreasın hormon üreten hücrelerinde başlayan nöroendokrin tümörler de pankreas kanseri sınıfına girer.

Risk Faktörleri:

1. Sigara Kullanımı: Sigara içmek, pankreas kanseri gelişme riskini önemli ölçüde artırır.

2. Yaş: Pankreas kanseri, genellikle 65 yaş üstü bireylerde daha yaygındır.

3. Ailede Kanser Öyküsü: Ailede pankreas kanseri öyküsü olan kişilerde risk daha yüksektir. BRCA2 ve Lynch sendromu gibi genetik mutasyonlar da riski artırır.

4. Obezite: Fazla kilo, pankreas kanseri riskini artırabilir.

5. Diyabet: Uzun süreli diyabet, pankreas kanseri için bir risk faktörü olabilir.

6. Kronik Pankreatit: Uzun süreli pankreas iltihabı (pankreatit), pankreas kanseri gelişimi riskini artırabilir. Özellikle alkol kullanımıyla ilişkilendirilen pankreatit vakalarında risk yüksektir.

7. Yetersiz Beslenme: Yüksek yağlı diyetler, kırmızı ve işlenmiş etlerin aşırı tüketimi pankreas kanseri riskini artırabilir. Yetersiz meyve ve sebze tüketimi de bir risk faktörü olabilir.

8. Kimyasal Maddelere Maruz Kalma: Bazı kimyasalların (örneğin böcek ilaçları ve endüstriyel temizlik maddeleri) pankreas kanseri riskini artırabileceği düşünülmektedir.

Pankreas Kanseri Alt Tipleri:

1. Eksokrin Tümörler: Pankreas kanserlerinin %95’inden fazlasını oluşturur ve pankreasın sindirim enzimlerini üreten hücrelerinde başlar.

   • Duktal Adenokarsinom: Pankreas kanserlerinin en yaygın türüdür ve pankreas kanalı hücrelerinde başlar.
   • Asiner Hücreli Karsinom: Pankreasın sindirim enzimlerini üreten hücrelerinden kaynaklanır.
   • Adenoskuamöz Karsinom: Hem glandüler (bez) hem de skuamöz hücre özellikleri taşıyan nadir bir tümör tipidir.

2. Nöroendokrin Tümörler (Pankreatik NETs): Pankreasın hormon üreten hücrelerinde başlar. Bu tümörler daha yavaş büyür ve daha az yaygındır.

   • İnsülinoma: İnsülin salgılayan hücrelerden kaynaklanır.
   • Gastrinoma: Gastrin hormonu salgılayan hücrelerde gelişir.
   • Glukagonoma: Glukagon hormonu salgılayan hücrelerde gelişir.

Tedavi ve Evrelere Göre Yaklaşım:

Tedavi, kanserin evresi, hastanın genel sağlık durumu ve tümörün yerleşimi gibi faktörlere bağlı olarak belirlenir. Pankreas kanseri genellikle dört evrede değerlendirilir: erken evre, lokal ileri evre, metastatik evre ve tekrarlayan (rekürren) evre.

Evre I (Erken Evre Pankreas Kanseri):

• Kanser sadece pankreastadır ve lenf düğümlerine veya diğer organlara yayılmamıştır.

Tedavi seçenekleri:

• Cerrahi: Pankreas kanserinin en yaygın tedavi yöntemidir. Whipple prosedürü (pankreatikoduodenektomi), pankreasın baş kısmında bulunan tümörlerin çıkarılması için yapılır. Tümör pankreasın kuyruğunda ise pankreasın bu bölümü çıkarılabilir (distal pankreatektomi).
• Adjuvan Kemoterapi: Cerrahiden sonra, kanserin yeniden büyümesini önlemek için kemoterapi uygulanır.

Evre II ve III (Lokal İleri Pankreas Kanseri):

• Kanser, pankreasın dışına çıkmış olabilir ve yakın lenf düğümleri veya damarları etkileyebilir.

Tedavi seçenekleri:

• Neoadjuvan Kemoterapi/Radyoterapi: Cerrahiden önce tümörü küçültmek ve ameliyatın başarısını artırmak amacıyla uygulanır.
• Cerrahi: Mümkünse tümör cerrahi ile çıkarılır.
• Adjuvan Kemoterapi: Cerrahiden sonra kanserin tekrarlama riskini azaltmak için uygulanır.
• Radyoterapi: Bazı vakalarda cerrahiye ek olarak veya tek başına kullanılabilir.

Evre IV (Metastatik Pankreas Kanseri):

• Kanser, karaciğer, akciğerler veya diğer organlara yayılmıştır.

Tedavi seçenekleri:

• Kemoterapi: Kanserin büyümesini kontrol altında tutmak ve semptomları hafifletmek için uygulanır. FOLFIRINOX ve gemcitabin gibi kemoterapi rejimleri sıkça kullanılır.
• Hedefe Yönelik Tedavi: HER2 pozitif veya BRCA mutasyonlu pankreas kanserlerinde belirli hedeflere yönelik ilaçlar kullanılabilir.
• İmmünoterapi: Bazı pankreas kanserlerinde, özellikle mikrosatellit instabilitesi (MSI) yüksek olan hastalarda bağışıklık sistemini güçlendiren immünoterapi ilaçları kullanılabilir.
• Palyatif Tedavi: Semptomları hafifletmek ve yaşam kalitesini artırmak amacıyla uygulanır. Ağrı yönetimi ve beslenme desteği sağlanır.

Tekrarlayan (Rekürren) Pankreas Kanseri:

• Tedavi sonrasında kanser geri dönerse, tedavi yine kanserin yayılma durumuna göre planlanır. İlerlemiş vakalarda kemoterapi, hedefe yönelik tedavi ve palyatif bakım tercih edilir.

Tedavi Stratejileri:

1. Cerrahi: Pankreas kanserinde en etkili tedavi yöntemidir. Whipple prosedürü veya distal pankreatektomi gibi cerrahi yaklaşımlar, tümörün pankreastan çıkarılmasını sağlar.

2. Kemoterapi: Ameliyat öncesi (neoadjuvan), sonrası (adjuvan) veya metastatik vakalarda kullanılır. Gemcitabin, FOLFIRINOX gibi ilaç kombinasyonları yaygın olarak kullanılır.

3. Radyoterapi: Cerrahiye ek olarak veya ameliyat yapılamayan hastalarda tümörü küçültmek ve semptomları kontrol altına almak için kullanılır.

4. Hedefe Yönelik Tedavi: BRCA mutasyonları veya HER2 pozitif pankreas kanserlerinde PARP inhibitörleri gibi ilaçlar kullanılabilir.

5. İmmünoterapi: Mikrosatellit instabilitesi (MSI) yüksek olan pankreas kanserlerinde immünoterapiler (pembrolizumab gibi) kullanılabilir.

6. Palyatif Tedavi: İlerlemiş pankreas kanseri vakalarında semptomları hafifletmek, ağrıyı kontrol altına almak ve yaşam kalitesini artırmak amacıyla uygulanır.

Pankreas kanseri tedavisinde başarı, hastalığın evresine bağlıdır. Erken evrelerde cerrahi şansı daha yüksekken, ileri evrelerde kemoterapi ve hedefe yönelik tedaviler ön planda yer alır.