Radyasyon onkolojisi, kanser ve bazı diğer hastalıkların tedavisinde radyasyon (ışın tedavisi) kullanma bilimidir. Bu alanda uzmanlaşmış doktorlara radyasyon onkologları denir. Radyoterapi, kanser hücrelerinin büyümesini ve çoğalmasını durdurmak veya öldürmek için yüksek enerjili ışınlar kullanarak çalışır.
Radyasyon Onkolojisinin Amaçları
- Tedavi Edici Radyoterapi: Kanseri tamamen tedavi etmeyi amaçlar.
- Palyatif Radyoterapi: Hastalığın semptomlarını hafifletmek ve hastanın yaşam kalitesini artırmak için kullanılır.
- Adjuvan Radyoterapi: Cerrahi veya kemoterapi gibi diğer tedavi yöntemleriyle kombinasyon halinde kullanılarak kanserin tekrarlama riskini azaltmayı hedefler.
- Neoadjuvan Radyoterapi: Cerrahiden önce kullanılarak tümörün küçültülmesi ve cerrahinin daha etkili olmasını sağlar.
Radyoterapi Türleri
Eksternal (Harici) Radyoterapi:
- Radyasyon, vücut dışındaki bir makineden kanserli bölgeye yönlendirilir.
- Çoğu radyoterapi bu yöntemle uygulanır.
- IMRT (Yoğunluk Ayarlı Radyoterapi) ve IGRT (Görüntü Rehberliğinde Radyoterapi) gibi gelişmiş teknikler kullanılarak tedavinin hassasiyeti artırılır.
Brakiterapi (İnternal Radyoterapi):
- Radyoaktif materyal, doğrudan tümörün içine veya yakınına yerleştirilir.
- Genellikle prostat, rahim ağzı ve meme kanseri gibi kanser türlerinde kullanılır.
Sistemik Radyoterapi:
- Radyoaktif maddeler oral veya intravenöz (damar içi) yolla vücuda verilir.
- Tüm vücuda yayılabilir ve özellikle kemik metastazlarında kullanılır.
Radyoterapinin Yan Etkileri
Radyoterapi, kanser hücrelerini hedef alırken, çevresindeki sağlıklı dokulara da zarar verebilir. Bu nedenle bazı yan etkiler görülebilir:
- Cilt Tahrişi: Tedavi bölgesinde kızarıklık, kuruluk veya kaşıntı.
- Yorgunluk: Tedavi sürecinde ve sonrasında genel bir yorgunluk hissi.
- Bulantı ve Kusma: Özellikle karın bölgesine uygulanan radyoterapide görülebilir.
- Saç Dökülmesi: Tedavi alanına bağlı olarak bölgesel saç kaybı.
- Ağız ve Boğaz Problemleri: Ağız ve boğazda radyoterapi uygulanan hastalarda ağız yaraları, kuruluk ve yutma güçlüğü.
- Doku ve Organ Hasarı: Uzun vadede bazı organlarda hasar oluşabilir, bu nedenle tedavi planı dikkatle yapılmalıdır.
Radyoterapi Süreci
Planlama:
- Hastanın radyoterapi öncesi ayrıntılı bir tarama (CT, MRI veya PET taramaları) yapılır.
- Tedavi alanı belirlenir ve doz hesaplamaları yapılır.
Simülasyon:
- Tedavi öncesi simülasyon seansları yapılır ve hastanın tedavi pozisyonu ayarlanır.
- Tedavi alanları işaretlenir.
Tedavi:
- Hastalar genellikle haftada 5 gün, 4-6 hafta süresince tedavi alırlar.
- Her seans yaklaşık 10-30 dakika sürer.
Takip ve Kontrol:
- Tedavi sonrasında düzenli kontrollerle hastanın durumu izlenir.
- Yan etkiler ve tedavi sonuçları değerlendirilir.
Sonuç
Radyasyon onkolojisi, kanser tedavisinde önemli bir rol oynar ve birçok kanser türünde etkili sonuçlar sağlar. Tedavi süreci, hastanın bireysel durumuna göre özelleştirilir ve multidisipliner bir yaklaşım ile en iyi sonuçların alınması hedeflenir.
